Kościoły wschodnie świętują Wielkanoc

Kościoły wschodnie świętują Zmartwychwstanie.

Chrystus Zmartwychwstał i daje nam nadzieję na przejście ze śmierci do życia, wyzwolenie od ciężaru grzechów i wolność od niewoli grzechu i zła do wolności i dobra.
Dlatego śpiewamy: „Chrystus zmartwychwstał, zwyciężywszy śmierć przez śmierć, i dał życie tym, którzy byli w grobach”.

Kiedy chrześcijanie zaczęły świętować Wielkanoc?

Społeczności chrześcijańskie zaczęły obchodzić Wielkanoc już w pierwszym wieku. Początkowo istniały dwie opcje jej obchodzenia: 14 Nisan, w tym samym czasie co żydowska Pascha, oraz w niedzielę po tej dacie. Później druga opcja została uznana za jedyną właściwą. Jednak niemal natychmiast pojawiły się trudności z ustaleniem konkretnej daty święta.

Faktem jest, że kalendarz żydowski opiera się na zasadzie księżycowo-słonecznej, podczas gdy większość chrześcijan używała kalendarza juliańskiego, który jest słoneczny. Oba kalendarze nie pokrywały się ze sobą, w wyniku czego data Wielkanocy zmieniała się każdego roku.

Początkowo społeczności chrześcijańskie konsultowały się ze społecznościami żydowskimi, aby ustalić początek miesiąca Nisan, a następnie ustalić datę Wielkanocy. Jednak z czasem podejście to było coraz bardziej krytykowane. Pojawiły się sprzeczności religijne i skargi, że społeczności żydowskie czasami popełniały błędy w swoich obliczeniach. Ostatecznie więc chrześcijańscy teologowie zaczęli dokonywać własnych obliczeń. Jednak w różnych regionach często się one nie pokrywały, a Wielkanoc mogła być obchodzona w różnych miejscach z kilkutygodniową różnicą.

W 325 r. pierwszy sobór ekumeniczny w Nicei zatwierdził przejście do niezależnych obliczeń i zdecydował, że wszyscy chrześcijanie powinni świętować Zmartwychwstanie Chrystusa tego samego dnia. Wdrożenie tej decyzji zajęło jednak kilka stuleci.

Dlaczego kościoły wschodnie i katolicy obchodzą Wielkanoc w różne dni?

Jedność w kwestii tego, kiedy obchodzić Wielkanoc, trwała do 1582 roku. Wtedy to papież Grzegorz XIII wprowadził nowy kalendarz, nazwany później jego imieniem – kalendarz gregoriański. Był on dokładniejszy niż poprzedni kalendarz juliański, ale stworzył nowy problem. Podczas obliczania daty Wielkanocy według nowego kalendarza okazało się, że czasami może ona poprzedzać lub przypadać w tym samym dniu co żydowska Pascha. Stało to w sprzeczności ze starożytną tradycją, zgodnie z którą dwa święta nie mogą pokrywać się w czasie.

Dlatego też, gdy Grzegorz XIII zaproponował patriarsze Jeremiaszowi II z Konstantynopola przejście na nowy kalendarz, ten odpowiedział zwołaniem soboru kościelnego, który postanowił obłożyć anatemą wszystkich, którzy przyjęli propozycję. Podobne stanowisko zajęły początkowo różne wyznania protestanckie, ale ostatecznie większość z nich również przeszła na nowy kalendarz.

Jednak prawosławni do dziś trzymają się starych tradycji. Latem 1923 roku Pan-Prawosławny Kongres zalecił lokalnym kościołom przejście na nowy kalendarz juliański, który pokrywałby się z kalendarzem gregoriańskim do 2800 roku. Postanowiono jednak nie zmieniać daty Wielkanocy i nadal obliczać ją według kalendarza juliańskiego.

Jednocześnie błędne jest mówienie o „prawosławnej” i „katolickiej” Wielkanocy. Po pierwsze, zarówno dla prawosławnych, jak i katolików jest to jedno święto na cześć Zmartwychwstania Chrystusa. Jedyną różnicą jest data obchodów, w zależności od tego, który kalendarz jest używany do obliczeń.

Po drugie, korzystanie z określonego kalendarza nie może być uważane za wyznacznik konfesyjny. W szczególności protestanci również używają kalendarza gregoriańskiego, mimo że mają wiele fundamentalnych teologicznych sprzeczności z katolikami.I odwrotnie, ukraińscy grekokatolicy należą do Kościoła katolickiego, ale obchodzą Wielkanoc zgodnie z kalendarzem juliańskim.

W tym roku grekokatolicy oraz prawosławni świętują Wielkanoc pięć  tygodni później od Kościoła rzymskokatolickiego. W następnym roku Wielkanoc 2025 zbiegnie się w czasie dla kościołów wschodnich i katolików, i będzie obchodzona 20 kwietnia.